Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ

photo:flickr

πηγή:arthrapsiho.blogspot.com/

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΤΕ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΣΑΣ

της B. Ludwig (N.A. Γαλλίας)


Τι ξέρουμε για την λειτουργία του εγκεφάλου μας; Σύμφωνα με την έκφραση του Maurice Auroux, που επαναπροσδιορίζει την εξέλιξη της ανθρωπότητας, ο άνθρωπος έχει τρεις εγκεφάλους σε έναν, οι οποίοι λειτουργούν στα δύο ημισφαίρια. Η ανθρώπινη πολυπλοκότητα προκύπτει από μια διαρκή σύγκρουση ανάμεσα σ’ αυτούς τους τρεις εγκεφάλους και στην αλληλεπίδρασή τους.
Τουλάχιστον από την εποχή των Ελλήνων, η λειτουργία του εγκεφάλου ασκεί μια πραγματική γοητεία, ανακατεμένη καμιά φορά με φόβο, μπροστά στο πολύπλοκο μυστήριο του «μαύρου κουτιού».



ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΣ;

Στην αρχή συναντάμε τον ερπετώδη εγκέφαλο ή αρχαϊκό εγκέφαλο που λέγεται έτσι επειδή τον ξανασυναντάμε στα ερπετά, στα ψάρια, στις θαλασσινές χελώνες και στα κατώτερα σπονδυλωτά. Είναι η έδρα των αρχέγονων ωθήσεων μας: της επιθετικότητας, του φόβου, της υπεράσπισης του εδάφους, των ενστίκτων συντήρησης και αναπαραγωγής, όλων των ωθήσεων που έχουν την εξασφάλιση της επιβίωσης του είδους. Δεν μπορούμε να ενεργούμε με τον ερπετώδη εγκέφαλο που έχει προγραμματιστεί μια για πάντα, είναι ανίκανος για μαθητεία, αναίσθητος στην εμπειρία.
Υπάρχει λοιπόν ένας ολόκληρος κόσμος μη ρηματικός από χειρονομίες και αυτόματους τρόπους συμπεριφοράς η ρίζα των οποίων είναι ο ερπετώδης εγκέφαλος. Πάνω από τον ερπετώδη εγκέφαλο βρίσκεται ο θηλαστικός εγκέφαλος ο οποίος κυβερνά τα συναισθήματα, την στοργή και την επικοινωνία με τους άλλους. Είναι επίσης το μέρος των μηχανισμών κινητοποίησης/ακινητοποίησης, αρέσκειας/απαρέσκειας, αμοιβής/τιμωρίας … Σ’ αυτόν εγγράφονται οι αρνητικές ή θετικές εμπειρίες, αλλά είναι κυρίως το φίλτρο των πληροφοριών που συλλαμβάνονται από τον ανώτερο εγκέφαλο, το φλοιό. Ο φλοιός προνόμιο των ανώτερων μαστοφόρων (του σκύλου, του αλόγου) και του… ανθρώπου, είναι η έδρα της συμβολικής συνείδησης, της γλώσσας, της αφηρημένης σκέψης. Ο φλοιός κόσμημα του ανθρώπινου εγκεφάλου, είναι ο εγκέφαλος που μας επιτρέπει να δημιουργούμε θεωρίες, να διαλογιζόμαστε το αφηρημένο, να επινοούμε…



Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΜΙΑΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΑ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗΣ

Χάρις στον φλοιό του ο άνθρωπος είναι ικανός να ανταποκρίνεται με πρωτότυπο τρόπο σε ένα πρόβλημα που τίθεται από το περιβάλλον. Ο φλοιός επιτρέπει τη διατήρηση και τη δημιουργία ιδεών. Οι ερπετώδης και θηλαστικοί εγκέφαλοι δεν «μιλούν», μόνο ο φλοιός έχει αυτή την ικανότητα ομιλίας, έχει μια πολύπλοκη γλώσσα, ικανή να εκφράζει όλη τη λεπτότητα των συγκινήσεων και των σκέψεων και την ικανότητα να περιγράφει τις τεχνικές πραγματικότητες.
Δεν πρέπει όμως να παραμελήσουμε την σημασία των «κατώτερων» εγκεφάλων, κυρίως του θηλαστικού εγκεφάλου. Πράγματι η πληροφορία κυκλοφορεί πάντα από τον θηλαστικό στον φλοιό. Έτσι, ένα ερέθισμα φτάνει στο θηλαστικό. Αν του προκαλεί ευχάριστη ανάμνηση , ο θηλαστικός ενδιαφέρεται και μεταβιβάζει την πληροφορία στον φλοιό. Αν τον δυσαρεστεί τον αποδοκιμάζει. Αυτή η λειτουργία που συνδέεται με τη στοργή εξηγεί την αποτυχία των υπερβολικά διανοητικών διαμορφώσεων. Στη Γαλλία συχνά πιστεύουν ότι μπορούν να επιλύσουν μια διαφορά συζητώντας γύρω από ένα τραπέζι, δραστηριότητα του φλοιού κατ’ εξοχήν. Ή, συχνότερα, είναι προτιμότερο πρώτα να ενεργεί κανείς.
Αντί να πείτε στο συνομιλητή σας «σας έχω εμπιστοσύνη» εμπιστευθείτε του μια αποστολή εμπιστευτική. Η θετική ανάμνηση που θα διατηρήσει θα παρακινήσει τον θηλαστικό να μεταβιβάσει πληροφορίες προερχόμενες από εσάς.
Όλο και περισσότεροι δημιουργοί το γνωρίζουν και προτείνουν στους συμμετέχοντες ειδικές ασκήσεις για να έχουν το maximum των πιθανοτήτων επιτυχίας. Η επιτυχία τους καταγράφεται στον θηλαστικό ο οποίος μεταβιβάζει ένα θετικό μήνυμα στον φλοιό. Είναι μια διαδικασία διαμετρικά αντίθετη από το κλασσικό σχολικό σύστημα, που βασίζεται στη άποψη κυρώσεων σε περίπτωση αποτυχίας.
Αν φοβόσαστε το νερό καμιά λογική κουβέντα («δεν διακινδυνεύεις τίποτα») δεν σας κάνει να αλλάξετε, όποια και αν είναι. Αλλά αν κάποιος σας κάνει να ζητήσετε μια ευχάριστη εμπειρία στο νερό, ο θηλαστικός την καταγράφει, εύχεται να την ανανεώσει και στέλνει στο φλοιό θετικό μήνυμα.
Με άλλα λόγια μια διαμόρφωση δεν είναι αποτελεσματική αν δεν περάσει από το θηλαστικό με τη μορφή μιας θετικής πράξης που αυτός ο τελευταίος αποθηκεύει και μεταβιβάζει στο φλοιό για να μετατραπεί σε αφηρημένη ιδέα.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι τόσο πλούσιος και περίπλοκος ώστε οι βιολόγοι όχι μόνο ανακάλυψαν «τρεις εγκεφάλους», δηλαδή μια κάθετη εξειδίκευση λειτουργίας, που ανακεφαλαιώνει την εξέλιξη της ανθρωπότητας, παρούσα μ’ αυτόν τον τρόπο στο καθένα μας, αλλά επίσης μια οριζόντια εξειδίκευση ανάμεσα στα δυο ημισφαίρια του εγκεφάλου, το δεξί ημισφαίριο και το αριστερό ημισφαίριο. Αυτή η εξειδίκευση δεν είναι πια ένας διαχωρισμός εφόσον το τυλώδες σώμα (ένα σύστημα δυο εκατομμυρίων ινών) εξασφαλίζει πολυάριθμες ενδοσχέσεις ανάμεσα στα δυο αυτά ημισφαίρια.



ΟΙ ΔΥΟ ΤΡΟΠΟΙ ΤΗΣ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ :
ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΑ

Οι σχετικοί ρόλοι των δυο ημισφαιρίων ανακαλύφθηκαν από το Γάλλο βιολόγο Paul Broca, ο οποίος διαπίστωσε ότι τραυματίες που είχαν υποστεί βλάβες σ’ ένα συγκεκριμένο μέρος του αριστερού φλοιού παρουσίαζαν προβλήματα ομιλίας, προβλήματα που δεν υπήρχαν σε ασθενείς που είχαν υποστεί τις ίδιες βλάβες στη δεξιά πλευρά.
Το αριστερό ημισφαίριο είναι έδρα του λόγου και της λογικής; Δεν χρειαζόταν περισσότερα για να θεωρηθεί το «ευγενές» ημισφαίριο, ενώ το δεξί ημισφαίριο παρουσιάστηκε σαν δευτερεύον. Αυτή η υπερβολική υπεροχή διαρκεί ακόμη και σήμερα. Εν τούτοις οι μελέτες του ερευνητή Roger Sperry (βραβείο Νόμπελ 1981) πάνω στον ρόλο των εγκεφαλικών ημισφαιρίων απέδειξαν την σπουδαιότητα του δεξιού εγκεφάλου, ειδικού στη μουσική και στις τέχνες, ικανού να αναγνωρίζει εικόνες, να ερμηνεύει μια έννοια οπτικά και να συλλαμβάνει ένα σύστημα ολιστικά, ενώ το αριστερό ημισφαίριο δεν μπορεί παρά να αναλύει.
Είναι δυνατό να δημιουργήσουμε ένα μοντέλο όπου να διασταυρώνοντα οι κάθετες και οι οριζόντιες προσεγγίσεις. Οι διαφορές ανάμεσα στο δεξί και στο αριστερό ημισφαίριο συμπληρώνονται με τις διαφορές ανάμεσα στο θηλαστικό και στο φλοιώδες σύστημα. Αυτό απέδειξε μια ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Τέξας, υπό την διεύθυνση του Ned Hermann, ο οποίος κατέδειξε τις τέσσερις εγκεφαλικές ζώνες.



ΑΣ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΜΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΜΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ



Πρόκειται στην πραγματικότητα για τέσσερις ειδικούς τομείς ερεθισμού, σύμφωνα με τους οποίους επικαλούμαστε μάλλον τον φλοιώδη (αριστερό ή δεξιό) ή καλύτερα τον θηλαστικό (αριστερό ή δεξιό). Πράγματι, όλα τα άτομα δεν έχουν την ίδια αντίδραση απέναντι σ’ ένα γεγονός: κάποιοι αναλύουν το πρόβλημα, κρατούν σημειώσεις, αναζητούν μια λογική λύση. Άλλοι διαβλέπουν μια σφαιρική λύση και σπεύδουν να την εφαρμόσουν.
Εκτός από παθολογικές περιπτώσεις ή ατύχημα, τα δύο ημισφαίρια λειτουργούν μόνιμα. Αντίθετα, υπάρχουν εγκεφαλικές προτιμήσεις που στην μόρφωση και στην κουλτούρα, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Ένα έμπειρος λογιστής λειτουργεί περισσότερο με τον αριστερό του εγκέφαλο. Αν γίνει μουσικός ενεργοποιεί επιπλέον τον δεξιό του εγκέφαλο. Επομένως, οι εγκεφαλικές προτιμήσεις δεν είναι αμετάβλητες. Μπορούν να αλλάξουν στη διάρκεια της ζωής. Γνωρίζοντας ότι τα δύο ημισφαίρια είναι συμπληρωματικά, είναι ενδιαφέρον να αναπτύξουμε τον αριστερό εγκέφαλο και αντίστροφα, για να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητα του και την ικανότητα του να αντιμετωπίζει και να επιλύεις τα πιο διαφορετικά προβλήματα.
Σχηματικά, ο αριστερός φλοιώδης αντιπροσωπεύει την λογική νοημοσύνη, ο δεξιός φλοιώδης, την διαισθητική νοημοσύνη. Ο αριστερός θηλαστικός την συγκίνηση κυριαρχημένη και στραμμένη προς τη δράση, ο δεξιός θηλαστικός την ωθητήριο συγκινησιακότητα. Όλα αυτά συνδυάζονται σε ευμετάβολες αναλογίες. Είναι φανερό ότι για να καταλάβουμε έναν αριστερό φλοιώδη, δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε την ίδια γλώσσα που χρησιμοποιούμε για τον δεξιό θηλαστικό. Ας έχουμε υπόψη ότι η επικοινωνία μας κινδυνεύει να είναι ατελέσφορη.
«Ένας αριστερός φλοιώδης αναλυτικός και ίσως ανίκανος να βρει τον δρόμο του στο δάσος, ενώ ένας δεξιός φλοιώδης αντιλαμβάνεται εύκολα τον χώρο, αλλά δεν μπορεί να προσαρμοστεί σε έναν χάρτη επιτελείου», υπογραμμίζει ο Timbal – Duclaux, υπεύθυνος του ινστιτούτου Hermann France.